Świat pędzi jak szalony. Codziennie gonią nas terminy, zasypują powiadomienia, a nieustanny szum informacyjny męczy bardziej, niż chcemy przyznać. Wieczne „stanie na baczność” z listą zadań w dłoni frustruje i wypala. Nic dziwnego, że ciągle mamy wrażenie, że wewnętrzne baterie są na wyczerpaniu. Jak sobie z tym poradzić? Co powiesz na… zanurzenie się w lesie? Lasoterapia, czyli terapia lasem, ale i kąpiel leśna to proste sposoby na odzyskanie równowagi. Zobacz, jak to działa.
Co to jest lasoterapia?
Lasoterapia, znana także jako terapia lasem i terapia leśna, ale również kąpiele leśne, to nic innego jak świadome, uważne przebywanie w lesie. Ale nie chodzi wyłącznie o zwykły spacer, choć ten jest ważny.
Istotą lasoterapii jest bowiem zanurzenie się w nim wszystkimi zmysłami. W praktyce to kontemplowanie szumu liści, zapachu igliwia, szorstkiej kory drzew i miękkiej ściółki pod stopami oraz ciszy, którą mąci tylko śpiew ptaków.
Czytaj: Jak stworzyć przestrzeń dla ciszy, spokoju i wewnętrznej równowagi
Od shinrin-yoku do forest therapy. Krótka historia lasoterapii
Lasoterapia narodziła się w Japonii. W 1982 roku termin shinrin-yoku został użyty formalnie jako część kampanii japońskiej Agencji Leśnictwa, by promować kontakt z naturą jako antidotum na stres i miejskie życie. Z czasem praktyka rozprzestrzeniła się na inne kraje i zyskała uznanie jako narzędzie prozdrowotne — zarówno w profilaktyce, jak i w wspieraniu zdrowia psychicznego i fizycznego.
Początkowo shinrin-yoku (kąpiel leśna) była intuicyjną praktyką obcowania z naturą, mającą wspierać zdrowie i dobre samopoczucie poprzez zanurzenie się w atmosferze lasu. Dwie dekady później profesor Yoshifumi Miyazaki nadał jej naukowe ramy, opierając się na wynikach badań fizjologicznych i psychologicznych.
I tak w 2003 roku wprowadzono termin terapia leśna (shinrin-serapi/shinrin-ryoho), by podkreślić, że kontakt z lasem może być nie tylko formą relaksu, ale również potwierdzoną empirycznie metodą profilaktyki zdrowotnej.
Kontakt z lasem może być nie tylko formą relaksu, ale również potwierdzoną empirycznie metodą profilaktyki zdrowotnej.
„Terapia lasem” a „kąpiel leśna” – czym się różnią?
Choć pojęcia „kąpiel leśna” i „terapia leśna” (czyli lasoterapia) często stosuje się zamiennie, eksperci ze środowisk naukowych i medycznych podkreślają, że to błąd: istnieje między nimi bowiem subtelna, ale istotna różnica.
Choć obie praktyki mają wspólny mianownik — świadomy kontakt z naturą w celach zdrowotnych i relaksacyjnych — różnią się intencją, strukturą i stopniem formalizacji.
1. Kąpiel leśna (shinrin-yoku)
Kąpiel leśna (shinrin-yoku, forest bathing) to samodzielna, swobodna praktyka przebywania w lesie, oparta na uważności i zanurzeniu się we wszystkich zmysłach.
Shinrin-yoku nie wymaga przewodnika ani określonego scenariusza, stąd traktowana jest jako bardziej swobodna forma obcowania z naturą lub element turystyki wellness. Jej celem jest relaks, regeneracja i naturalne obniżenie stresu.
W skrócie: „kąpiel leśna” to doświadczanie, „bycie” w lesie.
Komentarz ekspertki
Czym jest kąpiel leśna? Marta Sikora, socjolożka, ekoedukatorka, trenerka LASoterapii, wykładowczyni, pisze:
— „Kąpiel leśna” jest jednym z najbardziej niefortunnych określeń, jakie spotkałam na swojej zawodowo-naukowej ścieżce. Do tej pory przeprowadzono na całym świecie wiele badań, które potwierdzają, jak bardzo może pomóc w profilaktyce zdrowia, wspomaganiu leczenia czy rehabilitacji.
Po pierwsze, kąpiel leśna (shinrin-yoku po japońsku, forest bathing po angielsku) to nie dosłowna kąpiel w lesie. I tu często wielu osobom włącza się wyobraźnia. A to po prostu metafora kąpieli, która oznacza świadome zanurzenie się wszystkimi zmysłami w przestrzeń lasu czy w ogóle natury. Po drugie, możemy zanurzyć się w naturę parku, ogrodu, nie musi być to koniecznie las.
2. Terapia leśna (Shinrin-ryōhō)
Terapia lasem (Shinrin-ryōhō, forest therapy/lasoterapia) to ustrukturyzowana forma pracy z naturą, często prowadzona przez certyfikowanego przewodnika lub terapeutę, oparta na badaniach z zakresu psychologii, medycyny i ekoterapii.
Lasoterapia ma charakter profilaktyczny lub wspierający proces leczenia, dlatego może być stosowana w rehabilitacji, wsparciu zdrowia psychicznego czy redukcji wypalenia zawodowego. Las traktowany jest jako naturalne „sanatorium” wspierające zdrowie psychiczne i fizyczne
W skrócie: „terapia lasem” to proces — z intencją i prowadzeniem.
Komentarz ekspertki
Leśna terapia to coś więcej niż zwykły spacer po lesie – to świadome zanurzenie się w naturze, które pozwala na głęboką regenerację ciała i umysłu. Marta Sikora pokazuje, jak dzięki prostym technikom uważności, oddechu i kontaktu z przyrodą możemy odzyskać równowagę i spokój w codziennym życiu.
— Warsztaty w lesie, które prowadzę, bazują na kąpieli leśnej. Wprowadzam dodatkowe elementy, rozbudowuję je lub dostosowuję do grupy.
Jednym z najważniejszych celów kąpieli leśnej i moich warsztatów jest wyciszenie, lepsze samopoczucie, pogłębienie relacji z naturą i przy okazji pokazanie pomysłów na leśny relaks. Na warsztatach np. smakowaliśmy rożne rośliny, a na końcu wszyscy próbowali odgadnąć, z której wcześniej prezentowanej rośliny zrobiłam napar.
Japońskie „Forest Therapy Bases” – las naturalnym sanatorium
Badania nad fizjologicznym wpływem kąpieli leśnych (shinrin-yoku) w Japonii sprawiły, że na ich bazie opracowano protokół terapii lasem (Forest Therapy) oraz rozpoczęto tworzenie baz terapeutycznych, specjalnych obszarów leśnych i miejskich, w których naukowcy analizowali wpływ środowiska na zdrowie człowieka.
Pierwsze certyfikacje takich miejsc, zwanych Forest Therapy Bases i Therapy Roads, ruszyły w 2006 roku. Do dziś w Japonii zarejestrowano ponad 60 lokalizacji, gdzie prowadzone są zarówno programy profilaktyczne, jak i eksperymenty kliniczne.
Co ważne, ścieżki te są łagodne, pozbawione barier i dostępne dla osób z ograniczoną mobilnością, by każdy mógł bezpiecznie doświadczać terapeutycznego kontaktu z naturą.
Czytaj: Spędź codziennie pół godziny w ciszy i zobacz, co się stanie. Dlaczego warto?
Dlaczego lasoterapia działa? Mechanizmy i korzyści
W ostatnich latach choroby wynikające z niezdrowego stylu życia oraz zaburzenia psychiczne stały się jednym z głównych problemów społecznych. Wraz ze wzrostem zainteresowania zdrowiem fizycznym i psychicznym coraz więcej osób zaczęło szukać naukowych dowodów na prozdrowotne działanie lasu.
Lasoterapia to forma naturalnej terapii, której skuteczność potwierdza nauka. Jej fenomen polega na tym, że działa na wielu poziomach — neurologicznym, fizjologicznym, psychologicznym — co czyni ją doskonałym przykładem holistycznego podejścia do zdrowia.
1. Redukcja stresu i napięcia
Podczas przebywania w środowisku leśnym obserwuje się spadek poziomu kortyzolu, czyli hormonu stresu oraz zwiększoną aktywność nerwów przywspółczulnych, odpowiedzialnych za relaks i regenerację.
Jednocześnie tłumiona jest aktywność nerwów współczulnych, które odpowiadają za reakcję „walcz lub uciekaj”. Efektem jest obniżenie tętna, ciśnienia skurczowego i rozkurczowego, a także wyraźne rozluźnienie napięcia mięśniowego.
Badania prowadzone w Japonii wykazały, że już po kilku godzinach w lesie poziom kortyzolu znacząco spada, a aktywność mózgu przechodzi w tryb głębokiego relaksu.
Czytaj: Podwyższony kortyzol – objawy. Co robić, by go obniżyć? Rady dietetyka
2. Wzmacnianie układu odpornościowego
W leśnym powietrzu unoszą się fitoncydy — naturalne substancje wydzielane przez drzewa, które mają właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.
Oddychanie takim powietrzem może stymulować aktywność komórek NK („naturalnych zabójców”), co przekłada się na lepszą odporność. Dodatkowo sama obecność zieleni i przyrody wpływa na obniżenie stanu zapalnego w organizmie. Regularne praktykowanie lasoterapii działa profilaktycznie, wspierając naturalne procesy samoregulacji organizmu.
Badania fizjologiczne i psychologiczne prowadzone w Japonii wykazały, ze po trzech dniach immersji leśnej wzrasta odporność organizmu, a efekt ten może utrzymywać się nawet przez kilka tygodni.
W badaniach psychofizjologicznych zauważono także zwiększenie liczby komórek Natural Killer (NK) – odpowiedzialnych za zwalczanie wirusów i komórek nowotworowych – oraz wzrost produkcji białek przeciwnowotworowych.
Czytaj: Jak wzmocnić odporność i organizm? Postaw na proste, naturalne sposoby
3. Poprawa samopoczucia i jakości snu
Lasoterapia wspiera redukcję objawów lęku, napięcia, pozwala na głębsze odprężenie. Może także poprawiać jakość snu — co ma znaczenie nie tylko dla komfortu, ale i dla zdrowia długoterminowego.
Terapia leśna uspokaja, poprawia nastrój i podnosi poziom energii życiowej. Osoby uczestniczące w kąpielach leśnych deklarują spadek poziomu lęku, gniewu i zmęczenia, a także większe poczucie wewnętrznego spokoju i jasności myślenia.
Las, dzięki swojej specyficznej mikrobiocie, fitoncydom (lotnym substancjom wydzielanym przez drzewa) i harmonijnym bodźcom sensorycznym, pomaga redukować stres, poprawiać wigor oraz przywracać psychiczną równowagę.
Czytaj: Budzę się o 3 w nocy i nie mogę zasnąć. Dlaczego właśnie wtedy i co robić?
4. Lepsza koncentracja, większa kreatywność
Oderwanie się od ekranów, hałasu, miejskiego zgiełku i zanurzenie w zieleni daje czas dla umysłu — by odpocząć, przewentylować, znaleźć nowe spojrzenie na rzeczywistość. Badania sugerują, że nawet krótki spacer po lesie może odświeżyć uwagę i zwiększyć produktywność.
Według japońskich badaczy człowiek, który na co dzień funkcjonuje w sztucznym, miejskim środowisku, doświadcza chronicznego stresu, ponieważ oddalił się od swojego naturalnego rytmu.
Las – najprostsza droga do równowagi i wewnętrznego dobrostanu
W świecie, który zbyt często stawia na tempo i bodźce, las pozostaje jednym z najprostszych i najpiękniejszych sposobów na odzyskanie zdrowia, równowagi i naturalnego rytmu.
Ale uwaga! Choć terapia lasem ma coraz więcej naukowych dowodów potwierdzających jej wpływ na zdrowie, to realne korzyści dla ciała i umysłu mogą także przynosić indywidualne kąpiele leśne, bez udziału terapeuty.
Jak wygląda sesja lasoterapii i leśna kąpiel?
Zamiast kolejnego powiadomienia — śpiew ptaków. Zamiast stresu — zapach igliwia i miękki mech pod stopami. W świecie, który coraz częściej wymaga „więcej i szybciej”, las przypomina, że wystarczy „być”.
W przeciwieństwie do intensywnych treningów czy wymagających inicjatyw, sesja lasoterapii, ale i kąpiel leśna to łagodna, uważna i angażująca zmysły forma relaksu. Jej typowe elementy to:
- spokojne wejście do lasu — bez pośpiechu,
- świadome oddychanie — czucie zapachów lasu, igliwia, ściółki,
- uważny spacer — obserwowanie detali, takich jak kora, liście, światło przenikające korony drzew,
- zatrzymywanie się i słuchanie szumu wiatru w koronach, śpiewu ptaków, odgłosów leśnego życia — by w pełni doświadczyć „tu i teraz”,
- medytacja, chwila w rytmie mindfulness bądź w duchu wdzięczności,
- czasem przewodnik lub praktyk lasoterapii wprowadza elementy pracy z wyobraźnią,
- w praktyce — wystarczy wygodne ubranie, dobre buty i gotowość na kontakt z naturą.
Czytaj: O co chodzi w mindfulness? Uważność w teorii i codziennym życiu
Jak praktykować kąpiele leśne w japońskim stylu?
Wystarczy stanąć w lesie, by poczuć odprężenie. Ale aby w pełni doświadczyć jego mocy, warto zaangażować wszystkie pięć zmysłów. Dlatego:
- słuchaj wiatru i śpiewu ptaków,
- patrz na światło między gałęziami,
- wąchaj – poczuj zapach igliwia i ziemi,
- dotykaj kory drzew i mchu,
- oddychaj głęboko i spokojnie.
Komentarz ekspertki
Jak może wyglądać twoja kąpiel leśna? Marta Sikora podpowiada:
— Spacerujesz powoli, w ciszy w lesie (lub innym miejscu, gdzie otacza ciebie natura). Podczas spaceru aktywujesz swoje zmysły, pogłębiasz relację z naturą/samym/ą sobą (możesz też medytować, wprowadzać różne techniki oddechowe). Możesz napić się wcześniej przygotowanego (najlepiej w termosie) naparu z ziół. Kąpiel leśna ma określony początek i zakończenie – najczęściej właśnie w postaci pitego naparu (pobudzisz nim zmysł smaku).
Ale możesz też po prostu pójść do lasu, parku na krótki spacer, w którym skoncentrujesz się na tym, co Ciebie otacza, bez rozpraszaczy (telefonu, muzyki w słuchawkach). Taki czas tylko dla Ciebie.
Praktyczne wskazówki: jak zacząć terapię lasem?
Choć lasoterapia brzmi poetycko, w praktyce to bardzo konkretna, uważna forma kontaktu z naturą, która nie wymaga specjalnych przygotowań ani doświadczenia. Wystarczy otwartość, ciekawość i gotowość, by na chwilę zwolnić – resztę zrobi las.
- Wybierz las lub teren leśny w pobliżu — nie musisz jechać na drugi koniec świata.
- Zostaw telefon w kieszeni lub plecaku (wycisz powiadomienia!) — choćby na czas sesji.
- Idź powoli — tempo spaceru nie ma przypominać wyścigu. To okazja do uważnego doświadczania.
- Zmysły: zwracaj uwagę na zapachy, dźwięki, faktury. Możesz zamknąć oczy i oddychać głęboko.
- Pozwól sobie na chwilę wyciszenia — usiądź na pniach, obserwuj światło w koronach drzew.
- Regularność – im częściej chodzisz do lasu, tym lepiej. Nie chodzi o jednorazową „wycieczkę”, ale o włączenie natury do rytmu życia.
- Podczas chłodniejszych miesięcy zadbaj o odpowiednie ubranie — lasoterapia odbywa się przez cały rok.
Jeśli chcesz spróbować lasoterapii pod okiem specjalisty, zajrzyj na Mapę Przewodników i Przewodniczek Kąpieli Leśnych, gdzie znajdziesz certyfikowane osoby prowadzące sesje w różnych regionach Polski.
Kąpiel leśna i terapia lasem: na co zwrócić uwagę?
Zanim wybierzesz się na kąpiel leśną lub podejmiesz lasoterapię, zwróć uwagę na kilka kwestii, które pomogą w pełni i bezpiecznie skorzystać z ich dobrodziejstwa.
Osoby z silnymi alergiami — zwłaszcza na pyłki czy niektóre gatunki roślin — powinny wcześniej skonsultować się ze specjalistą, by uniknąć nieprzyjemnych reakcji.
Podobnie jeśli zmagasz się z chorobami układu krążenia lub oddechowego, dobrze jest poradzić się lekarza, czy taka forma aktywności jest dla ciebie odpowiednia.
Warto też pamiętać, że lasoterapia nie jest sportem ani wyścigiem – jej istotą nie jest liczba kroków, lecz obecność, uważność i spokojne zanurzenie się w rytm natury.
Dla kogo lasoterapia?
Lasoterapia jest dostępna praktycznie dla każdego — niezależnie od wieku, kondycji czy miejsca zamieszkania. To jedna z tych form regeneracji, które nie wymagają specjalnego przygotowania ani sprzętu, a mimo to potrafią głęboko odświeżyć ciało i umysł. Szczególnie warto sięgnąć po nią, gdy:
- czujesz przewlekły stres, zmęczenie, wypalenie zawodowe,
- Twoje samopoczucie psychiczne wymaga wsparcia,
- chcesz wzmocnić odporność i dać organizmowi czas na „reset”,
- dużo pracujesz, masz problem z utrzymaniem work-life balance,
- sporo przebywasz w środowisku miejskim.
Terapia lasem to metoda profilaktyczna i wspierająca — nie zastępuje leczenia specjalistycznego, ale może być jego wartościowym uzupełnieniem.
Szukasz spokoju i równowagi? Idź do lasu!
Jeśli szukasz skutecznej, naturalnej metody na stres, regenerację i lepsze samopoczucie — odpowiedzią jest las. Poddaj się jego aurze, wsłuchaj w szelest liści, poczuj zapach żywicy i wilgotnej ziemi. To właśnie tam — między drzewami, w cieniu paproci — odnajdziesz spokój.
Chcesz wiedzieć więcej? Czytaj:
Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *